مصر در رویای تبدیل شدن مرکز ثقل انرژی
از اواخر دهه 1990 ميلادي مصر رؤياي تبديل شدن به مرکز ثقل انرژي در شرق مديترانه را در سر مي پروراند.
اکتشاف هاي فراساحلي در دلتاي نيل در اواخر قرن بيستم که رونق ال ان جي مصر را آغاز کرد، موجب اميدواري هايي شد، اما درگيري هاي منطقه اي و داخلي که موجب برکناري حسني مبارک،
رئيس جمهوري پيشين مصر شد، همچنين حکومت اخوان المسلمين، صنعت انرژي اين کشور را به شکلي چشمگير کند کرد.
با اين همه، اکتشاف هاي جديد در دو سال گذشته در کنار کشف هاي مهم در مناطق فراساحلي قبرس و اسرائيل و حتي احتمالا در لبنان، اميدواري هاي جديدي را براي مصر ايجاد کرده است. مجمع گازي شرق مديترانه (اي ام جي اف) که بيشتر کشورهاي ساحلي اين منطقه در آن عضو هستند، به عنوان يکي از مهمترين محرک هاي تحولات جديد انرژي در منطقه شناخته مي شود. با رهبري مصر، اسرائيل، يونان و قبرس، تلاشي جديد براي شکل دهي دوباره به بازار انرژي اين منطقه آغاز شد که مهمترين محور آن، ظرفيت توليد ال ان جي مصر در شهرهاي ادکو و دمياط اين کشور بود. مجموع ذخاير گازي شرکت کنندگان در مجمع ياد شده، به ويژه ميدان هاي بزرگ ظهر و نور در مصر، مي توانند نياز بازار اروپا را تأمين کنند. اتحاديه اروپا و حتي آمريکا از پروژه خط لوله فراساحلي گاز شرق مديترانه که شرق مديترانه را به شبه جزيره بالکان در شرق اروپا و حتي به ايتاليا متصل مي کند، حمايت کرده اند. اين منطقه اميدوار است و راهبردهايي با سرعتي چشمگير، در حال اجرا شدن هستند. حتي با وجود کارشکني نظامي و سياسي ترکيه که بخش هايي از اين پروژه را محدود يا حتي مختل مي کند، پيشرفت هايي به دست آمده است.
با اين همه، سياست مداران و بهره برداران انرژي ممکن است تأثير محيطي را که در آن فعاليت مي کنند، دست کم گرفته باشند. اشباع بازار جهاني گاز نزديک است و هم صادرکننده ال ان جي همچون استراليا، قطر، موزامبيک و ديگران و هم رؤياهاي مرکز ثقف انرژي شرق مديترانه در اي ام جي اف را تهديد مي کند. برخي پروژه ها در منطقه شرق خاورميانه، از همين حالا با باد مخالف رو به رو شده اند.
در حرکتي قابل توجه، دولت مصر چندين مزايده را در سال 2019 ميلادي لغو کرد، زيرا قيمت هاي بازار، پايين تر از انتظارها بودند. تحليلگران اعلام کردند برخي خريداران، حتي قيمت هايي پايين تر از قيمت تمام شده توليد ارائه کردند. با اين همه، به نظر مي رسد اعضاي مجمع اي اتم جي اف هنوز به هيچ وجه نگران نيستند. مصر باور دارد که با توجه به اين واقعيت که هزينه ساخت تأسيسات ال ان جي اين کشور تا کنون تأمين و همه ظرفيت توليد آن راه اندازي شده است، هزينه هاي عملياتي اين تأسيسات بسيار پايين خواهند بود. اگر قيمت جهاني ال ان جي به کمتر از هزينه توليد اين سوخت در مصر برسد، اين کشور با چالشي جدي رو به رو خواهد شد.
موضع گيري کنوني وزارت نفت مصر براي فروش ال ان جي طبق قراردادهاي بلند مدت با هدف قيمت پنج دلار براي هر يک ميليون بي تي يو، به جاي استفاده از قيمت تک محموله در بازار، يک موضع گيري بسيار پر خطر است. با توجه به اين که بازار مي تواند همه نياز خود را از بازار تک محموله تأمين کند که قيمت ها در آن پايين تر هستند، مسئله اصلي اين است که آيا خريداري پيدا مي شود که به قيمت هاي اعلام شده در مزايده، تمايلي نشان بدهد يا نه.
قيمت ها در سطح جهاني سقوط کرده اند
خريداران بزرگ آسيايي همچون چين، ژاپن و کره جنوبي، از قيمت هاي بسيار پايين تري برخوردار هستند. شاخص قيمت ال ان جي آسيا (جي کي ام) با 50 درصد کاهش از هشت دلار در هر يک ميليون بي تي يو به چهار دلار در هر يک ميليون بي تي يو رسيده است. قراردادهاي بلند مدت همچون چيزي که مصر ارائه مي کند، براي هر خريداري، يک پيشنهاد پر خطر به شمار مي آيد. کشورهاي شرق مديترانه مي توانند روي رقابت سخت از سوي قطر، استراليا و ديگران، حساب کنند. تاکنون، بيشتر تحليلگران انتظار دارند بازارهاي جهاني گاز و ال ان جي با شرايط قيمتي «پايين براي مدتي طولاني» رو به رو خواهند بود.
ماه هاي پيش رو براي صنعت ال ان جي مصر، حياتي خواهند بود. تنها طرف هاي علاقه مند، تازه واردها به بازار و يا طرف هايي خواهند بود که به دنبال قراردادهاي ساختاري هستند. با اين همه، اگر اينها در دسترس نباشند، مصر و شريکان آن در شرق مديترانه ممکن است با شرايطي رو به رو شوند که صادرات ال ان جي آنها ناچيز و يا حتي متوقف شود.
در اين ميان، افزايش توليد گاز مصر، چشمگير بوده است و اين کشور از ميدان ظهر، بيش از چيزي که مي تواند صادر کند، توليد دارد. صادرات ال ان جي مصر در سال 2019 ميلادي نسبت به سال پيش از آن دو برابر شد و به 4.8 ميليارد متر مکعب رسيد. افزون بر آن، مصر واردات گاز از اسرائيل را آغاز کرد.
تقاضاي بازار داخلي مصر همچنان کمتر از آن است که بتواند عرضه مازاد کنوني را جذب کند و صادرات آن به وسيله خط لوله به اردن همچنان بسيار کم است. براي مقابله با سيل عرضه گاز اسرائيل (6 ميليون متر مکعب در سال)، مصر ناچار است از هم اکنون راه اندازي دوباره تأسيسات ال ان جي دمياط (با ظرفيت صادرات پنج ميليون متر مکعب در روز) را بررسي کند. شرايط اشباع بازار جهاني ال ان جي بايد در ماه هاي آينده از سوي مصر و ديگر کشورهاي عضو اي ام جي اف، بررسي مي شود. عرضه بالاي در دسترس کنوني بايد به سرعت به پول تبديل شود. مصر بهتر است بر بازارهاي شرق اروپا (از جمله بالکان) تمرکز کند. در اين بازار، بايد راهي بيابد تا با روسيه، نروژ و مصر رقابت کند. سطح قيمت در کوتاه مدت حتي کاهش بيشتري نيز خواهد داشت و بنا بر اين، مصر بايد مطمئن شود که همه ذخاير ال ان جي کنوني خود را به سرعت بفروشد.
اعضاي اي ام جي اف بايد ديدگاهي واقع بينانه درباره ثروت گازي فراساحلي خود داشته باشند و رؤياپردازي درباره يک گنجينه چند ميليارد دلاري همانند قطر، ممکن است واقع بينانه نباشد. يک دورنماي بلند مدت، بسيار ضروري است و مصر بايد درکي روشن از بازارهاي احتمالي خود داشته باشد که شايد تنها شمال، غرب و يا حتي شرق اروپا نباشد.
بزرگترين توليدکننده نفت اوپک و متحد مصر، يعني عربستان، همچنان به شدت نيازمند گاز اضافي است. تغيير مسير خط لوله گاز عربي که قرار بود گاز مصر را به اردن، لبنان و سوريه صادر کند و کشاندن اين خط لوله به عربستان، يک تير و دو نشان است؛ يکپارچه سازي انرژي و امنيت در منطقه و همچنين تبديل ذخاير گازي مصر به پول.