مروري کوتاه بر صنعت پتروشيمي و تحولات آن
افتتاح پشت افتتاح
مشعل: اين روزها، روزهايي است که مذاکرات براي تغيير در شرايط تحريمي بيش از قبل شده است، اما صنعت پتروشيمي با وجود سختي ها مثل قبل نفسش از جاي گرم بلند مي شود و حال و هوايش مثل قبل خوب است. صنعت پتروشيمي کشورمان به عنوان صنعتي نوپا سالهاست به پشتگرمي و اميدواري در دوران تحريم چه از نظر رونق توليد و اشتغال و چه از نظر ارزآوري تبديل شده است.
حالا ديگر ايران به عنوان يک قطب بزرگ پتروشيمي در سطح منطقه مي تواند در عرصه بين الملل نيز حضوري پررنگ تر داشته باشد و در عين حال توان تامين نيازهاي داخلي صنعت را هم دارد. اين صنعت حالا بيشترين رقم صادرات غيرنفتي را در اقتصاد کشور دارد و به همين دليل به عنوان يکي از عوامل اصلي محرک اقتصاد ملي، پيشبرد ديپلماسي اقتصادي و تضمين امنيت ملي معرفي و شناخته مي شود. صنعت پتروشيمي از جمله حوزه هايي است که با وجود برنامه ها، پروژه هاي در حال ساخت و افتتاح هاي پيش رو از برنامه 1400 خود عقب نيست و با اقتدار با ظرفيت مناسب خود پيش مي رود. اين صنعت را حالا مي توان نمادي از اقتتصاد مقاومتي خواند که در دوره اخير با اصلاح روندهاي اشتباه گذشته تلاش مي کند به جايگاه واقعي خود برسد.
تحريم براي تبليغ
صنعت پتروشيمي در ميانه آنچه در فاصله ارديبهشت و بعد شهريور و بعد آبان 97 و تا امروز به عنوان بازگشت تحريم يا دور جديد تحريمها از سوي امريکا اعمال شده، تغييرات چنداني نداشته و توانسته با همان توليد و صادرات و بازارهاي هدف قبلي به کار خود ادامه دهد و در عمل نشان دهد آنچه به عنوان تحريم صنعت پتروشيمي ايران از سوي آمريکا مطرح شده ادعايي پوچ بوده است. بيژن زنگنه، وزير نفت چندي بعد از تحريم هاي پتروشيمي در گفت وگويي اظهار کرد: در ظاهر اين مسئله بيشتر براي تبليغات است و اينکه نشان دهند ايران را تحت فشار قرار مي دهند، در صورتي که اين تحريم بر صنعت پتروشيمي ايران تأثيري نداشت. بهزاد محمدي، معاون وزير و مديرعامل شرکت ملي صنايع پتروشيمي هم در توضيحي اعلام کرد که صادرات محصولات پتروشيمي ايران مانند حوزه نفت خام نيست و با حداقل 350 نوع محصول، صدها خريدار در ده ها نقاط دنيا و شيوه هاي فروش متفاوت انعطاف پذيري بالايي دارد. او در عين حال همان ارديبهشت ماه اعلام کرده بود که کارگروهي را براي شيوه هاي مقابله با تحريم و مشکلات احتمالي تشکيل داده ايم. محمدي همان زمان آمارهايي از صنعت پتروشيمي و افتتاح هاي پيش رو اعلام کرد که حاکي از همين حال خوب بود و اين گزارش ها تا امروز ادامه دارد.
بازار پتروشيمي تحريم ندارد
بر اساس اين گزارش و برنامه هاي اعلامي شرکت ملي صنايع پتروشيمي، 55 مجتمع توليدي فعال در حال حاضر در مناطق مختلف کشور و دو هاب عملياتي منطقه ويژه اقتصادي و منطقه ويژه اقتصادي پارس عسلويه فعال هستند و حدود 55 ميليون تن محصول توليد مي کنند. در حال حاضر 18 گروه محصول پليمري با 300 گريد محصولات پليمري در صنعت پتروشيمي وجود دارد و 44 نوع محصول نيز شيميايي است که جمع آنها با ديگر محصولات غير پليمري و غير شيميايي 350 محصول است، همچنين 31 ميليون تن محصول قابل فروش وجود دارد. بر اساس آخرين اعلام مديرعامل شرکت ملي صنايع پتروشيمي در نمايشگاه بين المللي نفت، گاز و پتروشيمي، درآمد حاصل از فروش محصولات صنعت پتروشيمي 17.1 ميليارد دلار است و مي توان گفت اين ميزان از فروش و درآمد نشانه اي عيان و ملموس براي زنده بودن و پويايي اين صنعت است که توانسته بيش از 108 هزار نفر را به طور مستقيم در پروژه هاي اجرايي و توليدي خود به کار گيرد. در ساليان اخير ده ها طرح پتروشيمي وارد مدار توليد شده اند و با توجه به تهيه نقشه راه صنعت پتروشيمي و برنامه ريزي هاي انجام شده قرار است 18 طرح تا پايان سال 99 به بهره برداري برسد و سه طرح متانول کاوه، متانول بوشهر و الفين ايلام امسال وارد مدار توليد شوند. 15 طرح ديگر نيز سال آينده به بهره برداري خواهند رسيد. با بهره برداري از 18 طرح پتروشيمي تاسال پايان سال 99 توليد قابل فروش با 70 درصد رشد به 51 ميليون تن مي رسد که مصداق جهش دوم در اين صنعت است.
پروژه هاي برنامه ششم توسعه
برخي از اين پروژه ها از مجموعه طرح هاي برنامه ششم توسعه و شامل متانول پانزدهم سيراف انرژي، پتروشيمي کردستان (افتتاح در سال 96)، GTPP فاتح کيميا، آمونياک و اوره شانزدهم فاز سوم پرديس (افتتاح در سال 97)، متانول دهم کاوه، متانول هفتم مرجان (افتتاح در سال 97)، آمونياک و اوره نهم مسجد سليمان، انيدريد مالئيک/بوتان دي ال/PBT پتروکيمياي ابن سينا، آمونياک و اوره دوازدهم گلستان، آکريلات ها کوروش، بيد بلند 2، اکريلونيتريل ارگ، و ... هستند که اتيلن وينيل استات استهبان، PDH سلمان فارسي، خط لوله اتيلن غرب، پنتا اريتريتول شهيد رسولي، آمونياک و اوره کرمانشاه (فاز دوم)، انيدريد مالئيک مدبران شيمي، پلي اتيلن سنگين دهدشت، مخازن متمرکز فاز 2 عسلويه، متانول دوم خارک، به زودي آماده بهره برداري مي شوند. تعدادي ديگر از پروژه ها به عنوان طرح هاي برنامه ششم توسعه در دستور کار قرار دارند. اين طرح ها شاملGTX سوم پارسيان،PDH/PP هيرسا پليمر سهند، GTPO انرژي دانا،GTPO پترو الفين فن آوران،GTPP بازرگاني راه پويان عصر خاورميانه، زنجيره اکريلات هاي روماک انرژي سرآمد، PVC پتروشيمي هامون،GTPP شرکت ملي صنايع پتروشيمي، GTPO پتروشيمي دنا بوير احمد، جمع آوري گاز هاي آلاينده پتروشيمي همت، متانول و فرمالدهيد آرتا انرژي، الفين و پايين دستي مشارکتي يک،GTX پترو سامان زاگرس، الفين و پايين دستي پتروپالايش کنگان، GTPP پتروشيمي اردبيل،PDH/PP گروه توسعه سرمايه گذاري انتخاب،GTX فجر کرمان، الفين و پايين دستي مشارکتي دو، GTPP مجتمع پتروشيمي کرمان،PDH/PP توسعه نفت و گاز رضوي، LAB سرمايه گذاري بين المللي فريد گسترش، PDH/PP پتروشيمي جم، پلي پروپيلن پتروشيمي الوند، PDH/PP سازه هاي صنعتي آذران، NGL3100 - توسعه نفت و گاز نويد صبا جم،GTPP گسترش صنايع شيميايي سينا،GTPO ماهان شيمي زاگرس، GTPO اول چابهار، GTX اميرآباد،GTPO دوم چابهار،GTPO گيلان،GTPO سوم چابهار،GTPP خراسان، آمونياک/اوره چابهار،GTPO سراج گستران رجال،GTX کاوه متان قشم،GTP تدبيرانرژي ارم،GTX نفت و گاز و پتروشيمي قشم،ETBE پترو صنعت پيشتاز،GTPP صنايع پتروشيمي بين الملل قشم،GTL نارکنگان،GTPP توسعه پترو مفيد،GTPP پرديس آذربايجان، GTX دوم پارسيان مي شوند که عمده آنها سال هاي آينده آماده بهره برداري مي شوند.
در عين حال برخي پروژه هاي پتروشيمي به عنوان پروژه هاي اقتصاد مقاومتي در دستور کار جدي وزارت نفت قرار گرفته اند. پتروشيمي هاي گچساران، دماوند، بازيابي اتان فاز 12 پارس جنوبي، پالايشگاه بيد بلند خليج فارس، سبلان، مسجد سليمان، دنا کيمياي پارس خاورميانه، متانول کاوه، مرجان، بوشهر، فاز اول پتروکيمياي ابن سينا (ماهشهر) ايلام و لردگان از اين پروژه هاي مهم هستند که برخي از آنها امسال افتتاح مي شوند يا در آستانه بهره برداري قرار دارند. به عبارتي پتروشيمي در اين سال ها هر چند وقت يکبار با اتفاقي جديد حال و هواي صنعت نفت را تغيير داده است. حالا يا خبر کلنگي جديد بوده که وزير نفت بر زمين مياندوآب يا انديمشک بر زمين زده يا افتتاح پرديس و مرجان و ... بوده است. خبر خوب هم اين است که اين حال خوب که از صنعت پتروشيمي به صنعت نفت دميده مي شود ادامه دارد و تا پايان سال در کل سال 99 افتتاح پشت افتتاح خواهيم داشت.