افزايش ظرفيت توليد، بهره برداري از طرح هاي جديد
پالایش نفت درخشید
امروزه صنعت پالايش و افزايش توان و ظرفيت پالايشي از جهات گوناگون باعث بهبود امنيت انرژي کشورهاي توليدکننده منابع نفت و گاز مي شود. به همين دليل بسياري از کشورها برنامه ريزي هاي گسترده اي را براي ارتقاي سطح کمي و کيفي صنعت پالايش خود انجام داده اند. ايران نيز با توجه به مزيت برخورداري از منابع عظيم نفت و گاز از سال هاي گذشته برنامه هاي وسيعي را براي افزايش توان پالايش نفت خام و ميعانات گازي در دستور کار خود قرار داده است.
افزايش ظرفيت پالايش و توليد فراورده هاي بيشتر، تا حد زيادي مي تواند اين مخاطرات را کاهش دهد. وجه سوم اهميت صنعت پالايش را بايد در قابليت اين صنعت در مقاوم سازي اقتصاد کشور جست وجو کرد. به دليل اهميت جايگاه صنعت پالايش نفت در کشور «مشعل» به بهانه گرامي داشت هفته دولت، گزارشي از برخي اقدام هاي پالايشگاه هاي کشور تهيه کرده است که در ادامه مي خوانيد:
با نگاهي گذرا به ظرفيت پالايش روزانه نفت خام و ميعانات گازي کشور، مي توان گفت که اين ظرفيت ازيک ميليون و 550 هزار بشکه در ابتداي سال 96، به 2 ميليون و 150 هزار بشکه رسيده است. اين ميزان در حال افزايش است و تا پايان امسال به حدود 2 ميليون و 400 هزار بشکه در روز خواهد رسيد، ضمن آنکه با اجراي مرحله نخست فاز چهارم پالايشگاه ستاره خليج فارس، ظرفيت اين پالايشگاه از 360 هزار بشکه به 400 هزار بشکه رسيده است. افزون بر فاز چهارم پالايشگاه ستاره خليج فارس که با کمترين هزينه و در کوتاه ترين زمان 120 هزاربشکه ميعانات گازي را به ظرفيت پالايش کشور اضافه کرده، 300 تا 350 هزار بشکه نفت خام نيز به ظرفيت پالايشگاه هاي آبادان، اصفهان، تهران، اراک، شيراز و بندرعباس اضافه شده است. با نگاهي به تاريخچه پالايشگاه ستاره خليج فارس، بايد گفت که اين پالايشگاه در سال 85 با هدف طراحي، مديريت، تامين منابع مالي، احداث، بهره برداري، تعمير و نگهداري از پالايشگاه ميعانات گازي به ثبت رسيد و مدرن ترين پالايشگاه خاورميانه است که به منظور حفظ و استمرار عمليات برداشت گاز از ميدان مشترک پارس جنوبي و کاهش آلاينده هاي زيست محيطي و تضمين خودکفايي کشور در تامين فراورده هاي راهبردي انرژي مانند بنزين و نفت گاز ايجاد شده و فراورده هايي همچون گاز مايع، هيدروژن، گوگرد، سوخت جت و انواع حلال ها را توليد مي کند. در سال رونق توليد و پس از افتتاح فاز سوم پالايشگاه ستاره خليج فارس و تثبيت توليد بنزين، فرايند افزايش ظرفيت در اين پالايشگاه آغاز شد و اکنون سهم اين پالايشگاه در تامين بنزين کشور به حدود 50 درصد مي رسد.. با تصويب فاز چهارم ستاره خليج فارس به نام «طرح بهينه سازي ظرفيت و رفع موانع توليد سه فاز موجود»، شاهد افزايش ميعانات گازي خواهيم بود و اين مساله، نقشي اساسي در تامين خوراک پتروشيمي هاي کشور خواهد داشت. شرايطي در پالايشگاه ستاره خليج فارس فراهم شده تا بنزين توليدي اين پالايشگاه در رينگ بين المللي بورس انرژي در سال 98 قرارگيرد. ضمن آنکه اين شرکت در زمينه مسؤوليت هاي اجتماعي خود، به صورت داوطلبانه با امضاي تفاهم نامه اي، حفاظت از ذخيره گاه زيست کره «گنو» را به عهده گرفته است.
راه اندازي سيستم مکانيزه نگهداري و تعميرات
نخستين کلنگ احداث پالايشگاه آبادان در سال 1287 شمسي (1910 ميلادي) به زمين زده شد و اين پالايشگاه در سال 1291 (1912 ميلادي) با 2500 بشکه در روز به عنوان نخستين تصفيه خانه نفت کشور آغاز به کارکرد و در دوران فعاليت خود افت و خيزهاي زيادي داشته است. اين پالايشگاه در مسير طرح توسعه، سه فاز را در دستور کار قرار داده است. در فاز نخست طرح توسعه، ظرفيت واحد تقطير 85 از 130به 180 هزار بشکه در روز افزايش يافت و واحد تقطير درخلأ 200 با ظرفيت 70 هزار بشکه در روز و واحد کاهش گرانروي با ظرفيت 25 هزار بشکه در روز براي کاهش نفت کوره و تامين خوراک واحد کت کراکر از سال 1384 مورد بهره برداري قرار گرفت. در فاز دوم، طرح تثبيت ظرفيت فعلي و ارتقاي کيفيت محصولات توليدي پالايشگاه مدنظر قرارگرفت. در اين پروژه، واحدهاي تقطير در اتمسفر و خلأ و واحدهاي تصفيه بنزين، نفت سفيد، نفت گاز، گوگرد سازي، احداث مجتمع کت کراکر دوم، افزايش بنزين و ساير واحدهاي جانبي احداث مي شود. اين پروژه از سوي شرکت ملي مهندسي ساختمان پالايش وپخش در حال پيگيري است. فاز سوم احداث مجتمع کت کراکر والکيلاسيون، ايزومريزاسيون بوتان و نوسازي واحد اسيد را شامل مي شود که هدف از اين پروژه، توليد بيشتر بنزين وکاهش نفت کوره است. ميزان توليد بنزين، پس از اجراي اين پروژه 6 ميليون ليتر در روز افزايش مي يابد. در طرح هاي توسعه آتي اين پالايشگاه، توجه به مسائل زيست محيطي از اهميت ويژه اي برخوردار است. انواع فيلترها و اسکرابرها براي جلوگيري از آلودگي هوا، تصفيه پساب صنعتي و سيستم مدار بسته آب خنک کننده ها استفاده خواهد شد. با توجه به اينکه اين واحدها از فناوري جديد برخوردار هستند، ميزان ضايعات انرژي به حداقل خواهد رسيد، با احداث و فعاليت واحد تصفيه پساب صنعتي نيز مشکل آلودگي آب اروندرود کاملا بر طرف خواهد شد. ميزان توليد پالايشگاه آبادان افزايش مي يابد که براي تحقق اين هدف 2 واحد پالايشگاه که براي مدت چهار سال فعاليتش متوقف مانده بود، دوباره راه اندازي شد و بنزين با کيفيت يورو 4 توليد مي شود. اين پالايشگاه در سال 98 به عنوان يکي از نخستين شرکت هاي پالايش نفت کشور اقدام به راه اندازي سامانه IPCMMS کرده است. اين سامانه، سيستم مکانيزه نگهداري و تعميرات است که به شرکت ملي پالايش و پخش فراورده هاي نفتي ايران تعلق دارد و شامل 22 ماژول در 3 کلاس بوده و هم اکنون در بيش از 40 شرکت زير مجموعه وزارت نفت در حال استفاده است.
ساخت دستگاه پايلوت ارزيابي عملکرد کاتاليست
شرکت پالايش نفت امام خميني (ره) شازند، توليد کننده بنزين يورو 4 يکي از مهمترين پالايشگاه هاي نفت کشور است. اين پالايشگاه، يکي از شرکت هاي فرعي شرکت ملي پالايش و پخش فراورده هاي نفتي ايران است که به عنوان بزرگترين پالايشگاه تک واحدي ايران در سال 72 با ظرفيت اسمي 150 هزار بشکه در روز راه اندازي شد. همچنين نخستين پالايشگاهي است که کار مطالعه و عمليات اجراي آن بعد از پيروزي انقلاب اسلامي و در نخستين سال بعد از جنگ تحميلي آغاز شد. پس از مدتي با تلاش و کوشش نيروهاي متعهد و متخصص، ظرفيت توليد پالايشگاه به 170 هزار بشکه در روز رسيد. تغيير الگوي مصرف محصولات نفتي کشور از محصولات ميان تقطير به بنزين و همچنين ارتقاء کيفيت محصولات توليدي مطابق با الزام هاي زيست محيطي و استانداردهاي بين المللي، مسؤولان را بر آن داشت تا طرح افزايش ظرفيت و بهبود کيفيت فراورده هاي پالايشگاه امام خميني (ره) شازند را تصويب و ابلاغ کنند. با اجراي اين طرح، ظرفيت توليد پالايشگاه از 170 هزار بشکه در روز به 250 هزار بشکه در روز افزايش يافت. اين پالايشگاه از زمان تاسيس تاکنون، برنامه هاي گوناگوني براي توسعه داشته که يکي از آنها ساخت دستگاه پايلوت ارزيابي عملکرد کاتاليست براي نخستن بار در کشور، با استفاده از تجهيزات مستهلک و بهره مندي از امکانات موجود شرکت در سال 98 است.
احداث سکوهاي بارگيري در پالايشگاه اصفهان
همچنين شرکت پالايش نفت اصفهان، فعاليت خود را در زمينه پالايش نفت خام و توليد فراورده هاي نفتي و تامين خوراک صنايع پايين دستي (شرکت هاي پتروشيمي اصفهان، پتروشيمي اراک، نفت سپاهان، پالايش نفت جي و صنايع شيميايي ايران) از سال 58 آغاز کرده و هم اکنون حدود 23 درصد از فراورده هاي نفتي مورد نياز كشور را توليد مي کند. اين شرکت در سايه توجه به منويات مقام معظم رهبري در پيشبرد اقتصاد مقاومتي با کمک متخصصان داخلي، پيچيده ترين کاتاليست پالايشي دنيا مربوط به واحدهاي بنزين سازي را (که تا قبل از اين، توليد آن تنها در انحصار دو شرکت بزرگ آمريكايي و فرانسوي بود) توليد کرده و از سال 94 با راه اندازي و بهره برداري كامل از مجتمع بنزين سازي و توليد بنزين يورو 5 سهم بسزايي در كاهش آلودگي كلانشهر اصفهان و كشور دارد. اين شركت همچنين روزانه حدود 2 ميليون ليتر گازوييل يورو 4و 5 توليد مي كند و با بهره برداري از واحد تصفيه گازوييل كه در اواخر سال98 محقق مي شود، تمام 22 ميليون ليتر گازوييل توليدي اين شركت، يورو 5 خواهد شد. از دستاوردهاي اين پالايشگاه در سال 98 مي توان به اجراي پروژه خط انتقال 230 کيلوولت و پست فشار قوي 33/230 کيلوولت اختصاصي شرکت پالايش نفت اصفهان، احداث خط انتقال، ايستگاه پمپاژ و تصفيه خانه پساب شهري و احداث سکوهاي بارگيري فراورده هاي سبک اشاره کرد که در پنج ماه نخست امسال انجام شده است.
کسب رتبه برتر
بهره برداري شرکت پالايش نفت بندر عباس به سال 76 باز مي گردد. در حال حاضر حدود 18درصد پالايش نفت خام داخل كشور و به تبع آن فراورده هاي نفتي مورد نياز كشور در پالايشگاه بندرعباس توليد مي شود. اين شرکت در کنار ديگر شرکت هاي پالايش نفت، گام هاي بلندي در زمينه خود کفايي برداشته و در مسير حمايت از توان توليد كنندگان داخلي و همچنين استفاده از امكانات داخلي شركت، بيش از 4900 قلم انواع كالاي مورد نياز پالايشگاه بندرعباس از سوي توليد كنندگان و سازندگان داخلي ساخته شده و مورد استفاده قرار گرفته است. اين شرکت همچنين در سال 98 رتبه برتر دستگاه برتر و دبير فعال حوزه پدافند غيرعامل استان هرمزگان را کسب کرده و همچنين بازنگري استراتژي شرکت را نيز در دستور کار قرار داده است.
بهره برداري از سه طرح پالايشي
پالايشگاه نفت تبريز سال 53 طراحي و پس از خاتمه عمليات مربوط به احداث، در بهمن سال 56 به بهره برداري رسيد. ظرفيت اسمي اوليه اين پالايشگاه 80 هزار بشکه در روز بود که با اجراي طرح هاي توسعه، ظرفيت آن افزايش يافته است. اين پالايشگاه در مسير توسعه گام هاي بلندي برداشته که مصداق اين امر، بهره برداري از سه طرح کلي پالايشي و پروژه وابسته به آن با ارزشي معادل 54 هزار و 150 ميليارد ريال در مرداد سال98 با حضور رئيس جمهوري و وزير نفت است. اين پالايشگاه، به عنوان يکي پالايشگاه هاي پاک کشور به شمار مي رود، ضمن آنکه در آيين بزرگداشت روز ملي صنعت و معدن تبريز که در تير ماه امسال برگزار شد، از تلاش و خدمات پالايشگاه تبريز به عنوان واحد نمونه تجليل به عمل آمد. شرکت پالايش نفت تبريز، نخستين شرکت در زمينه برندينگ پالايشگاه به شمار مي رود که در اين زمينه فعاليت خود را آغاز کرده است.
پيش راه اندازي واحد بنزين سازي
شركت پالايش نفت لاوان در سال 55 با عنوان مجتمع تقطير لاوان زير نظر پالايشگاه شيراز با ظرفيت 20 هزار بشكه نفت خام در روز از سوي شرکت اينگرا از کشور يوگسلاوي سابق و با نظارت شرکت ملي نفت ساخته شد و مورد بهره برداري قرار گرفت. سال 80 با استفاده از توان متخصصان داخلي، واحد بنزين سازي اين پالايشگاه راه اندازي شد و در سال 87 اسکله دو منظوره نفتي – تدارکاتي و واحد استحصال و ذخيره سازي گاز مايع (LPG) اين شرکت که پيش از آن در فلرهاي پالايشگاه سوزانده مي شد، به بهره برداري رسيد.
در 10 ارديبهشت سال 90 و مصادف با روز ملي خليج هميشه فارس، فاز نخست طرح بهبود فرايند و بهينه سازي ظرفيت شرکت، با هدف افزايش ظرفيت از 30 هزار بشکه در روز به 55 هزار بشکه در روز در مدار توليد قرار گرفت.
شركت پالايش نفت لاوان به منظور ارتقاي كيفيت و افزايش كمي فراورده هاي توليدي خود و صيانت از محيط زيست اقدام به اجراي طرح بهبود فرايند و بهينه سازي ظرفيت در پالايشگاه کرد که در اين زمينه، واحد تصفيه هيدروژني و ايزومريزاسيون نفتاي سبک در تير ماه 92 به بهره برداري رسيد. در بهمن سال 94 واحد تصفيه هيدروژني فراورده هاي ميان تقطير نفت سفيد و نفت گاز به منظور توليد فراورده ها، بر اساس استاندارد يورو 4 به بهره برداري رسيد.
در حال حاضر تامين خوراک اين پالايشگاه از طريق يک رشته خط لوله 12 اينچ از مخازن تاسيسات شرکت نفت فلات قاره لاوان ميعانات گازي پارس جنوبي (که به وسيله کشتي به لاوان حمل مي شود ) صورت مي گيرد.
سير تکامل اين پالايشگاه تا کنون ادامه دارد، به گونه اي در اسفند سال 97، واحد جديد بنزين سازي پيش راه اندازي شد.