نگاهي به عملكرد شركت ملي نفت ايران در هفته دولت
تداوم تدبیر و امید در نفت
مشعل: بررسي عملکرد نفت ايران، آيينه تمام نماي تداوم تدبير و اميدي است که از شعارهاي کليدي دولت يازدهم و دوازدهم بوده است. تمرکز بر توسعه ميادين مشترک نفتي و گازي به عنوان يکي از سياست هاي مهم در اين حوزه نشان مي دهد، توليد نفت در ميدان هاي مشترک غرب کارون به بيش از 350 هزار بشکه در روز رسيده و پارس جنوبي هم گام هاي پاياني توسعه را پشت سر مي گذارد؛ تلاشي که در اين موارد محدود نشده و مي توان فهرستي از اقدام هاي انجام شده و در حال انجام را مورد اشاره قرار داد. كشورمان با داشتن ذخاير غني نفت و گاز و دارا بودن رتبه نخست ذخاير هيدروكربوري در جهان، توانسته است به يكي از وزنه هاي اصلي در تامين انرژي جهاني بدل شود؛ حال آنكه سال هاست عنوان دومين شركت بزرگ نفتي جهان به شركت ملي نفت ايران به عنوان بازوي توانمند صنعت نفت كشورمان در اكتشاف، حفاري، استخراج و توليد منابع هيدروكربوري اختصاص يافته است. از اين منظر تلاش شده است تا به سياست هاي اصلي صنعت نفت كشورمان، در لواي فعاليت هاي گسترده اين شركت به عنوان يكي از اعضاي اصلي و تاثيرگذار در اوپك و پرچمدار همكاري هاي منطقه اي و جهاني در خاورميانه، جامه عمل پوشانده شود. بر اين مبنا، تکميل ظرفيت فازهاي 13، 14 و 22 تا 24 پارس جنوبي، افزايش ظرفيت توليد نفت خام ميدان هاي مشترک غرب کارون و احداث خط لوله گوره-جاسک و پايانه صادراتي نفت خام در بندر جاسک از جمله راهبردهايي است كه از سوي وزير نفت به عنوان محورهاي اصلي فعاليت شركت ملي نفت ايران در سال 98 ابلاغ شده و پيش بيني مي شود كه با دستيابي به آنها، بخش عمده اي از اهداف ترسيم شده در افق چشم انداز توسعه اقتصادي و سياسي كشورمان محقق شود.
پارس جنوبي؛ خط مقدم توسعه صنعت نفت
ميدان مشترک پارس جنوبي، تبلور عزم و اراده در صنعت نفت ايران و مهمترين اقدام دولت تدبير و اميد در شکوفايي صنعت نفت است. اين ميدان مشترک به عنوان بزرگ ترين مخزن گازي کشور به تنهايي نيمي از ذخاير گاز طبيعي ايران را در خود جاي داده است. اهميت اين ميدان مشترک به حدي است که بخش مهمي از برنامه هاي توسعه اي شرکت ملي نفت ايران به آن اختصاص يافته است. در مسير دستيابي به اين هدف، در طول حيات دولت تدبير و اميد، از ابتدا نقشه راه بر اين اساس استوار شد كه به جاي بهره برداري از تمامي فازها، استراتژي تمركز بر فازهاي قديمي تر و تكميل آنها در اولويت قرار گيرد. اين استراتژي در سال 93 جواب داد و در پايان اين سال فاز 12 به عنوان بزرگ ترين فاز پارس جنوبي با ظرفيت توليد سه فاز استاندارد گازي با حضور رئيس جمهور رسما به بهره برداري رسيد. بلافاصله بعد از آن فازهاي 15 و 16در سال94 مورد بهره برداري قرار گرفت و در سال آخر دولت يازدهم نيز فازهاي 17، 18 و 19، 20، 21 (معادل 6 فاز استاندارد) با هم به توليد رسيدند. از اين تاريخ، توليد ايران با کشور رقيب (قطر) بعد از 12 سال تقريبا برابر شد. در سال نخست دولت دوازدهم نيز فاز 14 به گاز رسيد و فازهاي 13، 22، 23 و 24 نيز در اسفندماه گذشته با حضور رئيس جمهوري افتتاح شد و به مدار توليد آمد. بنا بر برنامه ريزي انجام شده، با توسعه کامل فازهاي تعريف شده در پارس جنوبي، ظرفيت توليد گاز از اين ميدان مشترک به بيش از 800 ميليون مترمکعب در روز و ميعانات گازي افزون بر يک ميليون بشکه در روز خواهد رسيد. اين موضوع در راستاي تکليف افزايش توليد نفت و گاز خواهد بود که از محورهاي تخصصي اقتصاد مقاومتي در حوزه نفت و گاز است.
نصب سومين سکوي فاز 14 پارس جنوبي
به مدد تلاش هاي صورت گرفته، توسعه پارس جنوبي در پنج سال ابتدايي دولت تدبير و اميد به نقطه پايان رسيده و با اتمام بهره برداري از فاز 14 در نيمه نخست امسال، عملا پرونده توسعه اين منطقه بسته مي شود. بر اين اساس، با احتساب عملياتي شدن دو سکوي دريايي از فاز 14 پارس جنوبي، در مجموع در سال 97، تعداد 6 عرشه دريايي در مدار توليد قرار گرفت که رکورد جديدي در اجراي پروژه هاي پارس جنوبي است. با اين وجود با نصب سومين سکوي توليدي فاز 14 پارس جنوبي در 22 تير امسال، پروژه بهره برداري از اين فاز به خط پايان نزديك شد. با بهره برداري از سکوي14B ، علاوه بر توليد گاز شيرين، روزانه 20 هزار بشکه ميعانات گازي و 100 تن گوگرد و سالانه 250 هزار تن گاز مايع و 250 هزار تن اتان فرآوري مي شود كه از اين منظر، ظرفيت توليد گاز در بخش فراساحل فاز 14 پارس جنوبي به 42 ميليون مترمکعب گاز(معادل يک و نيم ميليارد فوت مکعب) در روز خواهد رسيد. در عين حال با توجه به پيشرفت مطلوب پروژه توليد ميعانات گازي پالايشگاه فازهاي 3و2 پارس جنوبي، پيش بيني مي شود كه اين واحد تا پايان سال جاري به بهره برداري برسد. تنها با بهره برداري از اين پروژه، امکان شيرين سازي روزانه 80 هزار بشکه ميعانات گازي پالايشگاه فازهاي 3 و 2 پارس جنوبي فراهم مي شود كه گام بزرگي در مسيرخودكفايي در صنعت نفت خواهد بود.
توليد هزار ميليون مترمکعب گاز در آينده اي نزديك
توسعه پارس جنوبي، جهش بزرگي در توليد گاز كشور خواهد بود، به طوري كه با تكميل فاز 14 به عنوان آخرين فاز پارس جنوبي، توليد روزانه گاز ايران از مرز هزار ميليون مترمكعب در روز عبور خواهد كرد. ميانگين توليد واقعي گاز در 10 ماه نخست سال گذشته 841 ميليون مترمکعب در روز بوده كه پيش بيني مي شود با توجه به ميزان تقاضا، مجموع توليد گاز کشور در سال 98 به 880 ميليون مترمکعب و در سال 99 به 950 ميليون مترمکعب در روز برسد و از اين رهگذر، ميزان توليد اين هيدروكربور ارزشمند در آينده اي نزديك از مرز هزار ميليون مترمکعب در روز نيز بگذرد.
توسعه غرب كارون
توسعه ميدان هاي مشترک غرب کارون به دليل همپوشاني منابع هيدروکربوري آن با کشور عراق، يکي ديگر از اهداف مهم توسعه اي در شرکت ملي نفت ايران است که ظرفيت توليد نفت خام کشور را به طور چشمگيري افزايش داده و موجب تقويت جايگاه کشور در بازارهاي بين المللي انرژي خواهد شد. بر اساس هدف گذاري انجام شده، طي سال گذشته نيز تلاش براي افزايش ظرفيت توليد نفت تا350 هزار بشکه در روز در غرب کارون ادامه داشته و اين روند امسال نيز ادامه مي يابد. اين در حالي است كه بخشي از افزايش توليد روزانه نفت ميدان آزادگان جنوبي با استفاده از دستگاه فراورش سيار به ميزان 40 تا 50 هزار بشکه انجام مي شود كه اين شيوه توليد نفت مي تواند در ديگر ميدان هاي مشترک نيز عملياتي شود. از ديگر اولويت هاي توسعه اي شركت ملي نفت ايران همسو با افزايش ظرفيت توليد، انتقال و صادرات نفت در منطقه غرب كارون، مي توان به توسعه فاز نخست ميدان هاي آزادگان جنوبي، ياران جنوبي و فاز دوم ميادين يادآوران و آزادگان شمالي، طرح خطوط لوله و تاسيسات جانبي و طرح احداث خط لوله انتقال نفت گوره- جاسک و پايانه جاسک با سقف سرمايه گذاري تقريبي 15 ميليارد دلار اشاره كرد كه در مجموع، طرح يکپارچه توسعه ميدان هاي مشترک نفتي غرب کارون را شامل مي شود.
احداث خط لوله گوره-جاسك
يكي از مهمترين طرح هاي در دست اقدام شركت ملي نفت ايران در مسير توسعه همه جانبه صنعت نفت، طرح استراتژيك و ملي انتقال نفت خام گوره به جاسك و تاسيسات نفتي بندرجاسك است. اين طرح پراهميت، با هدف انتقال يك ميليون بشكه نفت خام سبك و سنگين صادراتي در روز از طريق يك خط لوله 42 اينچي با طول تقريبي هزار كيلومتر و با استفاده از پنج تلمبه خانه بين راهي و 2 ايستگاه توپکراني، همچنين تعداد 11 پست برق و خطوط انتقال برق به طول تقريبي 180 كيلومتر، در دستور كار شركت ملي نفت ايران قرار دارد. اين طرح شامل پايانه دريافت نفت، 20 مخزن به ظرفيت مجموع 10 ميليون بشكه و تاسيسات جانبي شامل 3 عدد گوي شناور و اسكله صادراتي است. با آغاز عمليات مسيرسازي و احداث جاده هاي دسترسي در هر6 پروژه تعريف شده در طرح احداث خط لوله انتقال نفت خام گوره- جاسك و تاسيسات بين راهي و پايانه مربوط به آن در مرداد امسال، گام بلندي در مسير تحقق راهبرد توسعه اي صنعت نفت در منطقه غرب كارون برداشته شد؛ گامي كه به نهايي شدن اين پروژه ارزشمند در سال آينده مي انجامد. در عين حال، بهره گيري حداكثري از توان و ظرفيت هاي داخلي در اين طرح استراتژيك و ملي، باعث شده تا نزديک به 60 درصد از لوله هاي جرياني مورد نياز با توان بخش داخل ساخته و تامين شود. در اجراي اين طرح، براي نخستين بار توليد شمش، تختال و ورق، متناسب با استانداردهاي مورد نياز از سنگ معدن آهن فراهم شد و از اين تاريخ، صنعت نفت قادر خواهد بود بخشي از لوله هاي مربوط به انتقال گاز ترش و شيرين در ضخامت هاي بالاتر از 12 و کمتر از 20 ميلي متر را از اين زنجيره تامين کند. با انجام اين اقدام از سوي شركت ملي نفت ايران در چارچوب حمايت از توليد ملي و عمل به رهنمودهاي رهبر معظم انقلاب در حوزه اقتصاد مقاومتي، علاوه بر جلوگيري از خروج 200 ميليون دلار ارز از كشور، سنگ بناي بي نيازي به اين محصول به ميزان سالانه صدها هزار تن بنا نهاده شد.
افزايش ظرفيت ذخيره سازي نفت خام
با اعمال دور تازه تحريم هاي مستكبرانه غرب، ذخيره سازي نفت خام به عنوان يکي از راهبردهاي شرکت ملي نفت ايران در مسير كم اثر كردن اين تحريم ها مطرح شد. به همين منظور قرارداد ساخت مخازن ذخيره سازي 10 ميليون بشکه اي نفت خام طي سال گذشته نهايي شد. طرح ساخت مخازن ذخيره سازي نفت در بندرجاسک، بخشي از پروژه انتقال نفت گوره - جاسک است؛ پروژه اي که با تاکيد مقام معظم رهبري و دولت با جديت پيگيري مي شود و به توسعه کشور در بخش جنوب شرقي مي انجامد. افزون بر اين، تنوع بخشي به نقاط صادرات نفت و تامين خوراک واحدهاي پايين دستي نيز در اين طرح هدف گذاري شده است.
اين طرح که به عنوان طرحي در مسير پشتيباني صادرات نفت خام از جزيره خارگ مطرح است، اقدامي راهبردي به منظور استمرار و تداوم توليد پايدار نفت خام و تکميل و ارتقاي زنجيره ارزشي صنعت نفت کشور به شمار مي رود. در عين حال با اتمام ساخت تاسيسات ذخيره سازي و ايستگاه هاي اندازه گيري ميعانات گازي استان بوشهر در سال گذشته، امكان ذخيره سازي ميعانات گازي توليدي تعدادي از پالايشگاه هاي پارس جنوبي با ظرفيت اسمي 640 هزار متر مکعب معادل چهار ميليون بشكه، همچنين تغذيه ورودي تلمبه ها به منظور تامين خوراک پالايشگاه هاي ميعانات گازي ستاره خليج فارس و پارس به ترتيب به ميزان 360 هزار و 120 هزار بشکه در روز و نيز ارسال ميعانات گازي به سمت گوي هاي شناور (SPM) شماره 1 و 2 تا سقف 600 هزار بشکه در روز فراهم مي شود.
تلمبه خانه هاي غرب كارون در مدار بهره برداري
مجموعه پروژه هاي احداث تلمبه خانه هاي غرب كارون و اميديه از جمله طرح هاي جامع شركت ملي نفت ايران است كه تا پايان سال گذشته به بهره برداري رسيد. در اين طرح بزرگ ملي، انتقال روزانه 254 هزار بشكه نفت سبك و280 هزار بشكه نفت سنگين ميادين غرب كارون به اميديه، انتقال 280 هزار بشكه نفت سنگين از اميديه به تاسيسات گوره و پايانه نفتي بهرگان و همچنين انتقال روزانه به طور ميانگين 220 هزار بشكه نفت سنگين و 150 هزار بشكه نفت سبك طرح هاي غرب كارون از تلمبه خانه غرب كارون به پايانه نفتي بهرگان در نظر بوده است. گستره اجراي اين مجموعه پروژه ها از 30 كيلومتري جنوب غربي شهر اهواز با اجراي پروژه تلمبه خانه غرب كارون آغاز و سپس با اجراي خطوط لوله انتقال نفت سبك و سنگين به سمت شرق ادامه مي يابد. در ادامه با اجراي خط لوله انتقال نفت سنگين از تلمبه خانه اهواز (ABS) به سمت جنوب شرقي و شهر اميديه امتداد يافته و با اجراي تلمبه خانه جديد اميديه و عبور از آن، تا محل مخازن گوره و سپس تا پايانه صادراتي بهرگان ادامه پيدا مي کند.
فاز نخست نيروگاه غرب کارون در ايستگاه آخر
در ادامه فعاليت هاي توسعه اي در منطقه غرب كارون، فاز نخست نيروگاه غرب کارون نيز در آستانه بهره برداري قرار گرفت. اهميت بهره برداري از اين نيروگاه به اين دليل است كه ضمن توليد برق مستمر، توليد پيوسته نفت درمنطقه غرب کارون را ميسر مي سازد.
جمع آوري گازهاي مشعل
با اجراي طرح جمع آوري گازهاي همراه مشعل در پروژه هاي بزرگ صنعت نفت كه از چند سال گذشته با جديت در حال پيگيري است، علاوه بر حفظ و نگهداشت محيط زيست، در مصرف مقادير قابل توجهي از منابع هيدروكربوري نيز صرفه جويي مي شود. در اين زمينه اقدام هاي موثري از سوي شركت ملي نفت ايران صورت گرفته است. پس از افتتاح فاز دوم طرح جمع آوري گازهاي همراه نفت (آماك) در استان خوزستان، بهره برداري از مجتمع فراورش گاز جزيره هنگام در دستور كار قرار گرفت كه امكان فراورش روزانه 80 ميليون فوت مكعب گاز را فراهم ساخت. اين در حالي است كه پيش تر روزانه گازي برابر با 14 هزار بشكه نفت در مشعل هاي ميدان نفتي هنگام سوزانده مي شد كه بهره برداري از اين مجتمع، ضمن جلوگيري از سوزانده شدن اين حجم گاز، روزانه بيش از 700 هزار دلار صرفه اقتصادي داشته و خدمت ارزشمندي هم براي محيط زيست محسوب مي شود. در ادامه اقدام هاي شركت ملي نفت ايران در حوزه شركت ملي مناطق نفت خيز جنوب، قرار است 90 درصد از گازهاي همراه نفت اين مناطق جمع آوري شود. براي نيل به اين هدف، ساخت 23 كارخانه كوچك با تجهيزات كاملا ايراني در برنامه قرار دارد كه گام موثري در اشتغالزايي نيروهاي بومي در منطقه به شمار مي رود. پيشرفت فيزيكي قابل توجه پروژه هاي ديگري همچون ان جي ال هاي 3100، 3200 و خارگ، پالايشگاه هنگام و بيدبلند 2 نيز حاكي از آن است كه طرح كاهش آلودگي مشعل هاي گازي استان خوزستان به ايستگاه پاياني نزديك مي شود. در عين حال با امضاي يادداشت تفاهم بازيافت و مصرف گاز فلر (مشعل) در يکي از پالايشگاه هاي پارس جنوبي ميان شرکت ملي نفت ايران، شرکت سفره گس فرانسه و شرکت صنعت سازه ثمين ايران، از چندي پيش اجراي طرح ملي جمع آوري گازهاي همراه در پارس جنوبي نيز در دستور كار قرار گرفته است. جلوگيري از هدر رفت ثروت ملي با بازيافت روزانه 450 هزار مترمکعب گاز فلر و همچنين جلوگيري از انتشار سالانه 500 هزار تن گاز دي اکسيدکربن، از مهمترين دستاوردهاي اين طرح است. در عين حال مقرر شده است تا در صورت موفقيت آميز بودن اين طرح، از تجربه به دست آمده براي جمع آوري گازهاي مشعل ها (فلر) در اهواز و همچنين مجهز کردن ساير پالايشگاه هاي گاز پارس جنوبي به اين فناوري استفاده شود. طبق برنامه ريزي انجام شده با شرکت هاي نفت و گاز پارس و مجتمع گاز پارس جنوبي، تا نيمه اول امسال بيش از 50 درصد از فلرينگ پالايشگاه هاي جديد در حال راه اندازي، کم خواهد شد كه موفقيت بزرگي به شمار مي رود. همچنين مقرر شده است تا پايان دولت دوازدهم، همه مشعل هاي اصلي خاموش شده و از سوختن گازهاي همراه نفت جلوگيري شود.